Försäkringskassan

Suat Özçelik, İsveç’e 5 yıl önce geldi ve 3 yıl önce oturum aldı. Türkiye’de mesleği gazetecilik olan Suat Bey şu an İsveç’te öğretmenlik eğitimi alıyor. Kendisi Hej Infomedia seminerinde Försäkringskassan’a dair önemli bilgiler verdi.

Försäkringskassan Nedir?

Försäkringskassan’ı Türkçe’ye çevirince ’devletin sigorta kasası’ anlamına geliyor. isveç’te yaşayan insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılayan kuruma Försäkringskassan deniyor. Sadece göçmenlerin değil, her vatandaşın hayatında en az 50-60 defa irtibat kuracağı bir kurum. Çünkü ;

-Bir yerde çalışıyorsanız ve çocuğunuz varsa çocuğunuz hasta olduğunda evde kalıyorsanız,

-Veya babalık izni ya da annelik izni alıyorsanız

-Veya Covid-19 ile ilgili kısıtlamaların yapıldığı zamanlarda ’karensdag’ dediğimiz (bir hastalık durumunda ilk gün kesilen parayı devlet şu an karşılıyor), bu tip bir başvuru yaptıysanız

-Ya da çok bir geliriniz yok ve bununla ilgili bir kira yardımı talebi yaptıysanız,

-Çocuk ’adoption’ yaptıysanız yani evlat edindiyseniz,

-Veya bir engeliniz var mesela kulağınız duymuyor yürüyemiyorsanız

-Veya Down sendromlu ya da otizmli bir çocuğunuz var bunun bakımını yapıyorsanız, Försäkringskassan’a başvurmanız gerekiyor.

Bir insan burada oturum aldığı zaman Försäkringskassan’a  başvuru yapması gerekiyor. Sizin sadece bir kağıdınıza bakmaları ve ”evet sen bu ülkede sigortalısın ve yardım alabilirsin” diyebilmeleri için kurumun başvurunuzu inceleyip karar vermesi yaklaşık 3 ile 10 ay sürmektedir. İsveç’te karar alma süreçleri çok uzun. Bu Försäkringskassan’da da aynı şekilde geçerli. İsveç’te işiniz düştüğünde sizi zorlayacak üç kurum var. Bunlar ;

1. Migrationsverket
2. Arbetsförmedlingen
3. Försäkringkassan

Försäkringskassan çok sıkıntılı bir kurum. Bunu İsveçliler bizden daha çok söylüyor. Çünkü ilk iki kurumla onların çok  işleri olmuyor, onların genelde dediği şey şu: ”Hiç kimse Försäkringskassan ile iş yapmak istemez”. Mesela bizim doktorlar hasta oluyor, kendi ya da çocuğu hasta oluyor, diyor ki ”siz ’vård av barn (VAB- yani çocuğa bakım parası) yazmasanızda veya hastalık bildirimi yapmasanız da ben nöbet saatlerinden bugünü harcasam olur mu? Ben Försäkringskassan ile görüşmek istemiyorum” diyebiliyor. Çünkü kurumun başvuruları çok karmaşık, karar alma süreçleri çok karmaşık, süreleri çok uzun, memurlarda yetersiz maalesef, bir kişiye verdiği bir kararı başka bir kişiye vermeyebilir ve bu kararı kesinlikle değiştirmiyorlar. Ama mülteciler Försäkringskassan’a başvurmak zorunda, çünkü ’Etablering’ dediğimiz bir süreçte olmaları gerekiyor, veya çocuklarıyla ilgili işleri oluyor.

Föräldrapenning (annelik-babalık parası)

• Föräldrapenning olduğu zaman çocuk için 4 yaş ile 12 yaş sınırı: Mesela bir çocuğunuz oldu burada, 480 gün totalde annelik babalık izni veriyor, bunun 240 gününü babaya veriyor 240 gününü anneye veriyor.
• 240 günün 90 günü Lågpenningnivå (ya da Lägstanivå): 180 krondan ödenir,
• Sjukpenningnivå :150 güne tekabül ediyor (min 250 kron, maksimumu da sizin maaşınızın yüzde seksenine göre hesaplanır, çalışmayanlara yine 250 krondur)

***bunun 4 yaşına kadar Lågpenningnivå dediğimiz günleri bitirmeniz gerekiyor. Eğer 4 yaşına kadar bugünleri bitirmezseniz 4 yaşından sonra bu günler kayboluyor.

*** 12 yaş sınırı: çocuğunuz 2014 yılından sonra doğduysa Föräldrapenning günlerinizi 12 yaşına kadar kullanmanız gerekiyor. 12 yaşından sonra Föräldrapenning günleriniz bitiyor bir daha kullanamıyorsunuz Yani diyelim ki çocuk 12 yaşını doldurdu ama sizin 200 gününüz var o 200 gününüz boşa gidiyor.

Burada aslında önemli olan şey şu; bizim arkadaşlarda bazen şöyle bir şey olabiliyor: Mesela biz buraya geliyoruz devlet bize 96 gün veriyor (1-2 ya da 3 yaşında çocuğumuz var ve devlet 96 gün veriyor) şöyle bir düşünce oluyor; ”biz bu günleri alalım, hafta sonuna ekstradan 1000 kron 1200 kron para gelsin”. Aslında bir yönüyle hata ediliyor; Eğer bir arkadaş verilen parayla (Etableringsersättning, Barnbidrag, Bostadsbidrag ile geçinebiliyorsa) bence Föräldrapenning günlerini alması hata, çünkü şöyle:

***Biz işimiz yokken bu parayı aldığımız zaman en düşükten alıyoruz. Yani 250 Krondan bize ödeme yapıyor devlet. Ama mesela işe girdikten sonra olsa; mesela benim şu an 2 işim var yıllık ortalama gelirim 530.000 civarı bir şey, böyle olduğu zaman benim 1 ay full Föräldrapenning’de olsam aldığım para 20.000 krona kadar çıkabiliyor (bunu net elime geçen miktar olarak söylüyorum – totalde 28.000 Kron kadar bir vergi de dahil – vergi öncesi bir gelirim olmuş oluyor).

***Ama ben bunları işim olmadan önce kullanmış olsaydım hem elimde hiç gün kalmamış olacaktı, ben istediğim gibi izin yapamayacaktım (Mesela ben şu an izinliyim Pappaledig’im – bu izni alamayacaktım.) Onun için ben arkadaşlara hep şunu diyorum maddi olarak çok büyük sıkıntınız yoksa bugünleri saklayın. Yarın işiniz olduğunda sadece 25 gün sömestreniz olmasın, Pappaledig –Mammaledig’iniz de olsun, yani annelik babalık izninizde olsun. Bugünleri, mesela çocuklarla bir programa gitmek için -Şefinizden bir gün dilenmenizden ziyade- deyin ki ben şu gün Pappaledig almak istiyorum -mesela diyelim ki Sportlov var, bir hafta tatil-çocuğunuz ’Fritids’e kalmasın. Yani o hafta siz çalıştığınız yer müsaitse izninizi alın bir hafta – Pappaledig – Mammaledig – bu parayı alın. Benim arkadaşlara tavsiyem bu eğer maddi bir zorluğunuz yoksa çocukların günlerini hızlı bir şekilde kullanmayın. İşe girdikten sonra kullanın; çünkü: 1- Para israfı, 2 – Çok değerli günler. Bunlar çok sonra kullanılabilecek, sizin işinize yarayacak günler.

Soru: Çocuğu Yunanistan’da doğmuş ve 1 yaşında İsveç’e gelmiş bir aile bu imkanlardan nasıl istifade edebilir?

Cevap: Isveç’te doğmamış çocuklar için;

*1 yaşından küçükse -Mesela çocuk diyelim ki doğdu arkadaş 3 ay sonra buraya geldi- 1 yaşından küçükse çocuk Bütün günleri devlet burada yüklüyor, yani 480 günü anneye ve babaya yüklüyor.

*1 yaşından büyükse çocuk devlet sadece 96 gün veriyor yani her çocuk için -kaç çocuğunuz varsa 12 yaşına kadar her birey için- 96 şar gün size para veriyor. Bunları siz kullanabiliyorsunuz. Çocuk burada doğduysa da zaten otomatik olarak 480 gün anneye babaya devlet veriyor. (yukarıdaki bilgi tekrar: bunun 150 gün üst seviyeden 90 gün alt seviyeden ve bu 90 günü 4 yaşından önce bitirmek gerekiyor)

Soru: Çocuğumuz İsveç’te doğdu fakat oturumumuz yok, red aldık. Mahkeme sürecinin ne kadar süreceğini de bilmiyoruz. Çocuk yardımından faydalanabilir miyiz?

Cevap: Evet, faydalanabilirsiniz. Çocuk İsveç’te doğduğu için oturumunuz olmasa bile sistem çocuğunuzu İsveç sistemine kabul ediyor. Oturum aldığınız zaman 480 gün annelik babalık izni verecek size.

Soru: SFI’de kursa gidiyorsak bile bu günleri kullanabilir miyiz? Etablering ücretinde herhangi bir kesinti olur mu? yoksa çalışmak mı gerekiyor?

Cevap: Hafta sonlarına annelik babalık izni alabilirsiniz, hafta içlerine alamazsınız çünkü Etablering programındasınız, ama hafta sonlarına anne veya babadan bir tanesi çocuk için annelik babalık izni -aylık ödemesi de totalde 1250 Kron civarı yapıyor- yapabilirsiniz.

Soru: 2,5 yaşında İsveç’e gelen çocuğun anne babası bu haklardan yararlanabilir mi?

Cevap: Hatırladığım kadarıyla o yaşa 96 gün veriyo, anneye 96 gün babaya 96 gün olacak şekilde, bunun tam net bilgisini Försäkringskassan sitesinden bakarak öğrenmek lazım.

Soru: İsveç’e geldiğimizde çocuğum 9 yaşındaydı Föräldrapenning alabiliyor muyum?

Cevap: 2014’ten önce doğduğu için 8 yaştan sonra Föräldrapenning günleri kayboluyor. 2014’ten sonra bu 12 yaş olarak değişti, 2014’ten önce doğanlar için 8 yaş sınırı var. Diyelim ki 2013’te çocuk doğdu, 2022 de buraya geldiniz, 8 yaşını doldurduğu için para yüklenmiyor. Benim tanıdığım 2011 doğumlu, 2020’de buraya geldi, devlet ona yardım vermedi. Ama 2015’te doğmuş birisi 2023’te gelirse 12 yaşına kadar vakit olduğu için devlet 96 gün veriyor. Siz emin olmak için Försäkringskassan sitesinden ”Mina Sidor” a girip Föräldrapenning kısmına girdiğiniz zaman kaç gün olduğunu görebilirsiniz.

Tio Dagar:

10 gün – Tio dagar dediğimiz bir izin var,eğer çalışıyorsanız, diyelim eşiniz hamile, burada doğum yapacak, devlet size babalık izninden hariç 10 gün izin veriyor, diyor ki eşiniz yeni doğum yaptı ve size ihtiyacı var, biz sana baba olarak 10 gün izin veriyoruz ve senin paranı vereceğiz diyor. İşiniz varsa dediğim gibi Föräldrapenning yani annelik babalık izninden gelen para neyse bunu veriyor. İşsizseniz bu 10 gün hakkınız maalesef olmuyor ama işiniz varsa iş yerinize sadece mesaj atıyorsunuz ”benim çocuğum doğdu ve ben 10 gün yokum” diye, işyeri size ”hayır sen gelmek zorundasın!” diyemez. 10 gün siz devlet tarafından izinlisiniz ve eşinize yardım etmekle sorumlusunuz. Bu 10 gün parası da babanın anneye yardım etmesi için çalışanlara verilen bir izin. (doğumdan sonra 60 gün içinde başvurulmalı)

Dubbeldagar:

Devlet diyor ki bu 10 gün dışında anne ve babanın birlikte geçirebilmesi için 30 gün evde kalabilmeleri için hak veriyoruz. Yani anne ve baba 30 gün birlikte izin yapabiliyor Genelde insanlar bunu doğumun ilk 1 ayında kullanıyor çünkü doğumda anne zorlanabiliyor. Ama bu Dubbeldagar iznini 4 yaşına kadar kullanabilirsiniz. Yani diyelim ki çocuk 3 yaşında siz birlikte bir tatile gitmek istiyorsunuz Sportlov olmuş, anne çalışıyor baba da çalışıyor izin alamadılar sömestre yok, işyerlerine söylüyor anne ve baba 15 gün tatil yapmak istiyoruz dubeldag kullanabiliyor. Bu izin toplam 30 gün verilir.

Lågpenningnivå –Sjukpenningnivå Hesaplama

Yukarıda biraz bahsetmiştik, lågpenningnivå sabit=180 kron (geliriniz ne olursa olsun). Sjukpenning ise çalışmayanlar için 250 kron, bundan da bir vergi kesiliyor yaklaşık 50-60 kron, sonuçta 180-190 Kron gibi bir para yatırılıyor bir gün için, çalışanlar için ise sizin bir yılda kazandığınız paraya göre hesaplanıyor. Mesela geçen sene benim kazancım yıllık 280.000 Krondu, devlet buna göre hesaplama yaptı, ben bu sene iki işte çalışıyorum, normalde ikinci işim 6 aylık, fakat bana dediler ki biz sanki bu 6 aylık işi 1 yıllıkmış gibi hesaplayarak buna göre Föräldrapenning vereceğiz. Ben mesela 20 gün için öncesinde 8000 Kron alırken şimdi 13000 Kron alıyorum, 5000 Kron arada fark etti.

***Lågpenningnivå –Sjukpenningnivå nasıl hesaplatılabilir?

Bunu Försäkringskassan web sitesinde ’SGI beräkning’ (Sjukpenning grundande Inkomst) adlı bölümeSjukpenningnivå yazarsanız, çalışan bir kişi iseniz, ne kadar Sjukpenningivå’m var, yani ben bir VAB-yani çocuğunun hastalığı gününde izin yaptığımda- veya bir babalık izni yaptığımda ne kadar para alacağımızı öğrenmek için, Försäkringskassan sitesindeki ’SGI beräkning’ adlı bölüm sizin yıllık gelirinizi soruyor, kaç gün çalıştığınızı soruyor, buna göre size ortalama bir Sjukpenningnivå çıkarıyor. Diyelim mesela Sjukpenningnivå 300.000 kron çıktı, bunu 12 aya bölüyorsunuz 25.000 gibi bir para çıkıyor, yani bu 30 gün izin aldığınızda -öyle kaba taslak bir hesaplama diyebilirim-size sunulacak para. Oraya girerseniz orada çok rahat anlayabileceğiniz şekilde kısım kısım yapmışlar, bu hem çalışan hem şirket sahibi için geçerli.

Bu yüzden günlerinizi bir işiniz olana kadar saklayın, işiniz olduktan sonra günlerinizi kullanın, böylece paranız boşa gitmesin. Ayrıca mesela Kasım ayında işe başladıysanız sizin yazın sömestr hakkı olmuyor, eğer işveren izin verirse sömestr kullanabiliyorsunuz. Bir yaz döneminde izin yapabilmeniz için Kasım ayından önce sözleşme imzalamış olmanız gerekiyor. Diyelim ki Ocak ayında sözleşme imzaladınız, yaz tatili geldiğinde baktınız ne sömestriniz var ne Föräldrapenning’iniz var, işveren sizi 3 ay çalışmak zorunda bırakabilir. Ama Föräldrapenning’iniz hakkınız varsa, 3 ay önceden işverene söylediğiniz takdirde -diyelim ki Bugün 5 Ocak, ben işyerine gittim 5 Nisan’da 1 aylık Föräldrapenning istiyorum dedim- işveren sizi kanunen reddedemiyor. Kanunen bundan önce de kullandırabilir, ama insiyatifinde, mecbur değil.

***Ama şuna dikkat edin: Bir senede sadece 3 periyotta Föräldrapenning kullanabilirsiniz. (bu çok değerli bir bilgi, ben bunu yaşadığım için söylüyorum). Bizim küçük çocuk doğdu 16 Nisan’da, ben doğumdan sonra bir ay Föräldrapenning kullandım, sonra başka bir hafta 1 gün ve sonra başka bir hafta da yine 1 gün daha kullandım, Eylül’de tekrar Föräldrapenning istediğimde işveren dedi ki sen 3 periyodunu kullandın, biz senin şu an kullanmanı istemiyoruz dedi ve ben kullanamadım (sonrasında anlaştık sadece %40 kullanabildim). Onun için dikkat edin bir yılda 3 periyotta alabiliyorsunuz. Bu çalışanlar için geçerli, eğer çalışmıyorsanız -Arbetsförmedlingen ile Etablering ile ilgili görüşerek-istediğiniz zaman kullanabilirsiniz. (onlarla konuşmadan kesinlikle Föräldrapenning’e başvurmayın Arbetsförmedlingen ile aranızı bozmayın)

Soru: İşverenim 3 periyot kuralını bana uygulamadı?

Cevap: Uygulamayabilir, şefin insiyatifinde, ama mesela benim durumum biraz spesifikti, benim kollega’m yeni başlamıştı işe çok işi bilmiyordu, ben işi bıraksam yerime birini ayarlayamayacaklardı, onun için bana dediler ki kanunen vermeme hakkımız var, gel ’Överens’ yapalım dediler, %40 alabildim ben de, %60 çalıştım, bu sizin aranızdaki muhabbete göre değişir..

Soru: Bu hak bütün ’avtal’ tipleri için geçerli mi?

Cevap: Eğer kastettiğiniz şey 3 ay önceden haber verme konusuysa, bu minimum 1 yıllık ’anställningsavtal ‘ler için geçerli. Eğer sorduğunuz şey Nystartsjobb – Extratjänst gibi şeylerse evet bunlar için de geçerli, ama detayına bakmak lazım. Çünkü genel anlamda bilginiz olsun bu anställning’ler çok spesifik anställning’ler, mesela Extratjänst aslında gerçek bir anställning çeşidi değil, mesela bazı anställning’ler BEA anställning, benimkinde HÖK anställning yazıyor, bunlar işçi kanunun belli maddelerine göre yapılan anställning’ler oluyor. Genelde BEA anställning denilen anställningler proje anställning dediğimiz insanların iş edindirilmesi için kullanılan anställningler olduğu için devlet genelde bunların haklarını buduyor. Çünkü devlet size diyor ki 1 yıl boyunca burada çalış ki bu işte devam et. Bu aslında tamamen işverenle sizin aranızdaki muhabbete bağlı, işverenle aranızda karşılıklı bir anlayış varsa Föräldrapenning aynı şekilde kullanabilirsiniz yine de detayına bakmak gerekiyor, ben şu an normal anställning ler için söylüyorum, siz bir yerle bir yıllık anställning yaptığınız zaman veya fast anställning yaptığınız zaman benim dediğim geçerli oluyor. Siz 3 ay önceden haber verdiğiniz zaman işveren size red veremiyor veya diyelim ki çocuğunuz oldu mesela 10 gün evde kalamazsın diyemez, 10 gün sizin hakkınız, bu bütün anställning ler için geçerli ama diğer Extratjänst ve benzer anlaşmalarda detayına bakmak lazım. Ama bende Nystartsjobb da çalıştım hiçbir sıkıntı yaşamadım Föräldrapenninge ne zaman başvurduysam 3 ay öncesinden, her zaman ben kabul aldım.

Bu konu ile ilgili son iki şeyi söyleyeyim:

-Föräldrapenning Devri: Anne ve baba birbirine annelik babalık iznini devredebilir. Bununla ilgili de sınır: Babanın ve annenin minimum 90 gün izin yapmış olması gerekir. Yani benim 240 günüm var, 150 gününü anneye devredebiliyorum, ama 90 gün almak zorundayım.

-Diğer konu: 60 gün annelik izni: Diyelim ki eşiniz hamile çalışmaktan artık zorlanıyor, doğumdan 60 gün öncesinden annelik iznine başlayabiliyor. Diyelim ki eşiniz 5 Mart’ta doğum yapacak, Ebe size dedi ki bu tarihte doğum olacak, 5 Ocak’tan itibaren annelik izni alabiliyor (bu baba için geçerli değil sadece anne).

Soru: Eşimin ’Pappaledig’ iznini nasıl bana devrettirebilirim?

Cevap: Försäkringskassan sitesine giriyorsunuz, ”föräldar” kismindan bulabilirsiniz, ”föra över” diye aratarak bulabilirsiniz (bazen karışık olabiliyor ben arkadaşları da anlıyorum bulamadık diyebiliyorlar). ’Mina sidor’ unuza girdiğinizde, ”föra över” yazılı mavi başvuru butonları var, oradan aktarabiliyorsunuz.. Bulacağınız şey şu Blanket : ”Föra över dagar med Föräldrapenning” isimli form bunu doldurup gönderebilirsiniz ya da burada ’e-tjänsat’ var buradan da yapabilirsiniz ’bank-id’ile. Ya da bulamazsanız Türkçe müşteri hizmetlerinden randevu alıp oradaki görevli ile birlikte yapabilirsiniz.

Bostadsbidrag:

Bizim çokça karşılaşacağımız şeylerden biri bu, Bostadsbidrag ne demek: çocuklu ailelere devletin yaptığı kira yardımı. Bu şu şartlarda olabilir:

• Birinci el bir evde oturmak
• İkinci el bir evde oturmak, ama oturduğunuz evin şirketinin onayının olması: diyelim siz bir ev kiraladınız, ev sahibi size kiraladı ama o şirketin haberi yok, Bostadsbidrag a başvuru yapamazsınız
• Bir ev satın aldınız bostadsrättsförening ’den bir ’lägenhet’ satın aldınız krediyle, ama işinizden ayrıldınız ve işsizsiniz,bununla ilgili Bostadsbidrag a başvuru yapabilirsiniz Kredi ödemeniz ile alakalı.
• Villa aldınız, villa içinde Bostadsbidrag başvurusu yapabilirsiniz. Yani benim kendi evim var kira yardımı alamam diye bir şey yok, devlet her türlü kira yardımı size yapıyor.

***Bir şart bunlardan biri olmak, İkinci şart çocuklu aile olmak.Yani çocuksuz karı koca buna başvuru yapamaz, çocukları olmak zorunda.

*** ve artık bu başvuruyu yıllık yapmanız gerekiyor. Yani 2021 Aralık’ta 2022 yılı için başvuru yapmanız gerekiyor. 2022 Aralık’ta bir sonraki yıl için tekrar başvuru yapmanız gerekiyor, yani Försäkringskassan sizin başvurunuzu otomatik devam ettirmiyor. Siz başvurunuzu yapıyorsunuz ve tekrar değerlendiriyor.

***Onun için geç kalmamak çok faydalı, çünkü Bostadsbidrag da şöyle bir şey var: diyelim ki siz kaçırdınız ve Şubat ayında başvuru yaptınız, Ocak ayı ile alakalı Bostadsbidrag alamazsınız. Bostadsbidrag başvuru yapıldığı andan itibaren geçerli olan bir yardım. Diyelim ki Mart ayında başvuru yaptınız, ocak-şubat için Bostadsbidrag alamazsınız, geriye dönük bir yardım değil. Ama başvuru tarihi önemli, ocakta başvurduğunuz zaman diyelim kararınız Martta çıktı, ocak-şubat ı devlet öder size. Martta başvurduysanız ocak-şubat ı ödemiyor. Başvuru tarihi çok önemli 12 aylık bir başvuru olduğu için artık her Aralık ayında her arkadaşın başvuru yapması gerekiyor. Aralık ayında başvuru gönderin ki Ocak ayında Şubat ayında karar çıktığında bir kaybınız olmasın bununla ilgili.

***Mesela ne kadar para alacağım? bizim arkadaşların en çok merak ettiği konu..Kassakollen diye bir şey var Försäkringskassan websitesinde, müthiş bir şey…Kassakollen den, -şu 5 konuda- ne kadar yardım alabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

• VAB
• Bostadsbidrag
• Föräldrapenning
• Ve 5- engellilerle alakalı konular,

ne kadar yardım alabileceğinizi hesaplayabiliyorsunuz. Orada bilgilerinizi giriyorsunuz, orada ortalama ne kadar yardım olacağınızı Kassakollen size söylüyor. Genelde de kararlar Kassakollen den çıkan kadar ya da daha fazla çıkıyor, daha az çıktığını görmedim. Atıyorum orada 3500 çıktıysa 3500 çıkıyor ya 3700 çıkıyor aylık Bostadsbidrag. Bu çok kullanabileceğiniz bir şey, benim mesela favorilerimde duruyor, çok arkadaş bana soruyor bana ne kadar kira çıkar, ben hemen Kassakollen e giriyorum bilgilerini, oradan çıkıyor…Bunu kullanabilirsiniz..

***Diğer bir konu : değişiklikleri hemen bildirmeniz gerekiyor. Diyelim ki maaşımız var 20.000 kron, eşinizde kasım ayında işe başladı onun da maaşı 20.000, siz dediniz kasım ayı zaten iki aydan ne olacak, başvurmadınız, bu Bostadsbidrag yardımları her yıl bir önceki yılın muhasebesi yapılarak, eğer fazla bir ödeme yapıldıysa (1200 den fazla bir ödeme yapıldıysa) devlet bunu ”geri ödemeniz gereken” şeklinde size bildiriyor. Diyelim ki size 10.000 Kron yıllık ödeme yapacağına 15.000 Kron ödeme yapmış devlet bu 5000 Kronu sizden geri istiyor. Böyle bir şeyle karşılaşmamak için değişiklikleri çok zamanında bildirmek lazım. Mesela kiranız arttı, maaşınız arttı, maaşınız azaldı bunların hepsini bildirmeniz gerekiyor ki doğru yardımlar alabilirsiniz. Üstelik değişiklik yapmak çok kolay -sıfırdan başvuru yapmak gibi değil-, değişiklik formu var, orada yazabilirsiniz.” Bostadsbidrag Ändrade Uppgifter”olması lazım o formu dolduruyorsunuz, postalıyorsunuz Försäkringskassan a, onlar diyor ki evet biz sizin başvurunuzu aldık, tekrar değerlendirdik, mesela diyelim ki Bostadsbidragınız 3000 Krondu, geliriniz arttığı için biz bunu 2000’e düşürdük diyebiliyor. Yani bununla ilgili yeni bir karar çıkıyor. Eğer bunu zamanında yapmazsanız dediğim gibi 1 yıl sonra bununla ilgili geri ödeme olma ihtimali çok yüksek.. ya da 1 yıl sonra bununla ilgili ekstra ödeme: diyelim ki işinizi kaybettiniz mart ayında, değişiklik de yapmadınız, aylik 1000 Kron alıyordunuz, bir sene sonra devlet hesaplıyor sizin gelirinizi ve sen daha az gelir kazanmışsın, normalde biz sana aylik 2000 Kron vermemiz lazımmış, biz sana 12000 Kron hesabına para yatırıyoruz çünkü biz sana az yatırmışız diyebiliyor, böyle olanlar da var.. hemen bildirim yaparsanız değişiklikleri hızlı bir şekilde geri dönüş yapıyor..

Peki bu hesaplamada esas alınan ’gelir’ dediğimiz şeye neler dahil: Bildirmemiz gereken gelirler neler ?:

– ”Lön”=yani maaş,

– ”a-kassa”=yani işsizlik kasasından aldığınız para,

– ”Föräldrapenning”=annelik babalık parası,

– Etablering,

– Aktivitetsstöd, bunlar hepsi gelir sayılıyor.

– Yine ”Skattefria Inkomster” (ama okuyorsanız ”CSN Lån” alıyorsanız ”CSN Lån” gelir değildir, kredi olduğu için),

– ”Studiebidrag” alıyorsanız bunun yine yüzde sekseni devlet diyor ki bu senin gelirin olarak kabul ediyoruz.

– Bankada 100.000 kron ya da daha fazla paranız var bunu devlet gelir olarak kabul ediyor

– veya mesela değerli eşyanız ya da mesela borsada paranız var 100 bin değerinde

– veya Sparbanken de bir borsaya birşey yatırmış mısınız mesela bunlarin hepsi görünüyor, bunları sizin bildirmeniz gerekiyor, çünkü devlet bunların hepsine ulaşabiliyor ulaştığı zaman siz bildirmediğiniz zaman sizden bunu geri alacak şekilde ceza kesebiliyor.

Soru: Sahip olduğumuz araba bu kapsama giriyor mu?

Cevap : Hayır girmiyor. Burada söylediği bina ya da değerli kağit ya da para (Bence Hak hukuk meselesi açısından 100.000 üzerinde cebinde nakit para ya da Türkiye’de para varsa bildirmesi gerekiyor)

Soru: Ev veya villa bu kapsama girer mi?

Cevap: Ev bu kapsama giriyor, fakat villada şöyle bir şey var: Tamamen size ait olan bir villa

”Värde” dir ve gelir kapsamına girer, yoksa çektiğiniz kredi nedeniyle bankaya ödemeye devam ettiğiniz villa: villa var ve borç ödemesi devam ediyorsa bu sayılmaz.

***Çocuğunuz var ama tek ebeveyn olarak yaşıyorsanız bile (yani boşandınız ya da eşiniz Türkiye’de) yine daha önce bahsettiğimiz Bostadsbidrag çıkıyor. Ama bununla ilgili şöyle bir durum var. Eşi Türkiye’de içeride olan birisine Försäkringskassan diyor ki eşinin burada olmadığını ispat et (bunu Försäkringskassan a başvuruda söylemiş olmanız da yetmiyor). Bunu da Migrationsverket verdiği kararda yazıyor eşin durumu, bu metni de Försäkringskassan a başvurunuza eklemenizi tavsiye ediyorum. Çünkü son dört beş aydır eşi hapiste olanların başvurularını reddettiler, sonra bu kağıtları verince onayladılar, ekstra bir hatırlatma olarak söylemiş olayım

Soru: Çalışanlar da Bostadsbidrag ’a başvurabilir mi?

Cevap: Evet başvurabilirler. Kassa Kollen ’den kontrol edin, Bostadsbidrag çıkmıyorsa yani 0 görünüyorsa uğraşmayın, ama çıkıyorsa başvurun.

Alt Soru: Başvuru için aylik gelirle ilgili bir limit var mı?

Cevap: Mesela aileden 1 kişi Etablering ’de diğeri de 20.000 Kron üstünde bir işte çalışıyorsa genelde çıkmıyor, ama bunu Kassa Kollen ’den kontrol edin, bazen 100 Kron bile olsa çıkıyor. Çalışmış olmak buna engel değil.

Soru: Gelirimizin olup olmaması ya da gelirdeki değişim kira yardımını etkiler mi?

Cevap: Etkiler, mesela ben şu an 20.000 Kron alıyorum, Haziran’da iş değiştirdim 30.000 Kronluk bir iş buldum normalde 240 bin Kron kazanacaktım yıllık, ama 300.000 Kron kazandım, 300.000 olduğu için Bostadsbidrag çıkmayacak bana, o yüzden bu değişikliği yapmam gerekiyor ki geri ödeme çıkmasın.

Soru: Bostadsbidrag almak için çocukların yaş sınırı var mı?

Cevap: Normalde 18 yaş sınır. Ama burada şöyle bir şey var, 18 yaşını doldurmuş çocuğunuz liseye devam ediyorsa onu yine çocuk sayıyor, benim bildiğim birisi var bu şekilde, bir sene tekrar uzattı, yani alacak 19 yaşına kadar, her yıl yeniden başvuru yapıp ona göre karar veriliyor, 18 yaşında olursa da sistemde görünmese de devlet yardım yapıyor.

Soru: Bebek doğmadan Bostadsbidrag a başvurulabilir mi?

Cevap: Evet başvurulabilir, sadece karar çıkmaz, kesinlikle başvurmamız da fayda var dosya açılması açısından, bebek doğduğu gün de dosya hazır olur hızlıca karar verirler.

Bostadsersättning:

Diyelim çocuğunuz yok evli de değilsiniz yalnız kalıyorsunuz: Burdaki şartlardan

• Arbetsförmedlingene yazılı olmak: oradaki bir programa, yaniEtablering ya da Aktivitetsstöd programına dahil olmak,
• Bekar olmak ve
• Yalnız yaşamak (bu çok önemli: Bir evde iki kişi yaşıyorsanız Bostadsersättning alamazsınız. Yani bir ev ya da oda kiraladığınızda yalnız yaşamak zorundasınız)

1800 Krondan 5700 krona kadar bir ödeme yapılıyor, ortalama 3900 kron -Försäkringskassan sitesinde yazıyor – bir ödeme yapılıyor, Benim bildiğim bunu alan birçok kişi var tek başına yaşıyor, tek başına ev kiraladı. Bu da çok önemli bir yardım. Bu bilinmeyebiliyor, özellikle tek yaşayan, Etablering programına dahil olan veya ”Jobb och Utveckling”programına dahil olan veya okuyan, bunlarla ilgili de bu başvuruyu yapabilirsiniz. Bunda bir yaş sınırlaması yok sadece bekar ve yalnız yaşama şartı var Arbetsförmedlingen yazılı olma şartı var başka bir şartı yok. Bu bi ”ersättning”, yani hani ”Etableringstillägg”var ya bizim çocuklu ailelere verilen, Bu da yalnız yaşayanlara verilen kira yardımı.

Soru: Yalnız yaşayanlarda Bostadsbidrag 29 yaş sınırı var mı?

Cevap : Doğru 29 yaş altında ve yalnız yaşıyorsanız yine Bostadsbidrag ’a başvurabiliyorsunuz, güzel bir hatılatma oldu teşekkür ederim,  Bostadsersättning tamamen Arbetsförmedlingen e yazılı iseniz olan bir şey, ama diyelim ki oraya yazılı değilsiniz okuyorsunuz, CSN den alıyorsunuz, 29 yaşından küçüksünüz, yalnız yaşıyorsunuz, çocuğunuz da yok, o zaman Bostadsbidrag a başvuru yapabilirsiniz.

Underhållsstöd- Underhållsbidrag

Biz bunu bilmiyorduk, 3-4 yıl boyunca bir sürü kadın boşuna para alamadı… bunun mantığı şu nafaka…Bu normalde burada eşler ayrıldığı zaman çocuğa bakana… diyelim ki çocuklara baba bakıyorsa anne> babaya bakım parası vermek zorunda, ya da çocuklara anne bakıyorsa baba>anneye bakım parası vermek zorunda… ama diyelim ki eşi Türkiye’de hapiste olan bir kadın bununla ilgili devlete başvuru yaptığınız zaman,yani ”benim çocuğum var ya da çocuklarım var babaları da hapiste,ben bunlarla ilgili babasindan bir yardım alamıyorum” diye bir başvuru yaptığında devlet onaUnderhållsstöd adı altında her çocuk için ortalama 2000 kron gibi bir miktar veriyor… yani 3 çocuğunuz varsa totalde 5000-6000 civarı bir yardım alıyorsunuz.. dikkat edilecek husus şu : diyelim ki oturumdan sonra eşiniz için başvuru yaptınız, orada mesela şu soru var: ”Eşiniz ne zaman gelir?”.. kadınlar genelde diyor ki 1 yıl sonra gelir.. oraya yazdiğiniz tarih bazen Försäkringskassan ı yanıltabiliyor.. *O yüzden bu başvurularda özellikle onu belirtmek gerekiyor.. Yani ”ben bu başvuru tarihi yazdım ancak eşimin geliş tarihi belli değil, bu tarih net değil.” demek lazım.. Yani bir bitiş tarihi belirtmek bazen Försäkringskassan da ki memurların kafasını karıştırabiliyor.. Bu yardımı eşleri hapiste olan bazı kadınlar aldı.. Onun için bu yardımı da ekstra söylüyorum.. Bu yardımda bir diğer şey şu; bu yardımı aldığınız zaman Etableringstillägg den gelen o çocuk başı 800 ile 1500 kron arası değişen yardım bir miktar azalıyor.. Ama dediğim gibi atıyorum 3 çocuk için 6000 Kron buradan yardım alıyorsanız diğerinden 2000 yerine 1500 alıyorsun, yani aradaki farkı anlatmak açısından böyle bir miktar verdim..  Anne hapiste, baba çocukları ile İsveç’te olduğunda da bu yardım aynen alınabilir.

Tandvårdsstöd och bidrag 

Bu çok değerli bir yardım. Bizim İsveç’te bilinen şekli: ’diş muayeneleri çok pahalı’.. Evet çok pahalı ama devlet buna yardım ediyor.Bizim arkadaşlar bunu bilmediği için,mesela ben 4 senedir oturumum var totalde mesela benim şu an devletten 1600 KronlukTandvårdsstödbidrag kullanmış olmam lazım ama sadece 800 Kron kullanmışım çünkü ben ilk iki yıl bilmiyordum bunu. Devlet her yıl

-24 ile 29 yaş arasına 600 KronlukTandvårdsstödbidrag (diş kontrol yardımı) veriyor

-30 ile 64 yaş arasına 300 Kron,

-65 ve üstüne 600 Kron her yıl size bir bidrag veriyor.Devlet diyor ki ’sen git dişlerini her yıl kontrol ettir’. Hani bu görürsünüz özel diş polikliniklerinde ’gratis tandvård kontrol’ yazıyor ya, aslında o ’gratis’ değil, siz para verniyorsunuz ama onlar sizin adınıza bidrag ’ınızı Försäkringskassan dan çekiyor. Diyelim ki dişleriniz ağrıyor ve kontrol ettirmek istiyorsunuz herhangi bir polikliniğe gidip ”benTandvårdsstödbidrag kullanarak dişimi kontrol ettirmek istiyorum” diyebilirsiniz. Burada önemli olan şu: bu hakkı saklayamıyorsunuz, bu yıl kullanmadığınız zaman gelecek yılı sıfırlanıyor ve yenisi yükleniyor, yenisi de 1 Temmuz itibarıyla yükleniyor, yani her yıl Temmuzdan Temmuza olarak hesaplanan bir yardım. Bunu sorgulatabilirsiniz, diyelim ki kliniğe gittiniz,benim bidrak ın var mı diye onlar sistemden kontrol edebiliyor,

Soru: Diş yardımı oturum almadan önce alınabilir mi?

Cevap: Hayır bu yardımın şartı oturumunuzun olması, sigortalı kısmına kayıtlı olmanız, oturum öncesi tüm işlemleri Migrationsverket e bağlı, bu aşamada 50 krona acil olan tüm diş tedavileriniz yaptırabilirsiniz, Försäkringskassan kurumu ile oturumdan önce hiçbir işiniz olmuyor. Oturum aldınız ama işiniz yoksa bile yukaridaki diş yardımı ile ilgili meblağ aynen geçerli.

Högkostnadsskydd för tandvård

Diyelim ki diş muayenesi oldunuz çok fazla tuttu, devlet diyor ki siz bunun için de yardım alacaksınız.1 yılda tüm diş masraflarınız hesaplandığında;

-3000 kronluk kısmına devlet yardımı yok.

-3.000 – 15.000 kron arası kısmın %50 sini,

-15.000 kron üstü kısmının %85 i devlet karşılar.

Burada bir örnek var ben onun üzerinden anlatacağım; diyelim ki kliniğe gittiniz 20.000 Kron tuttu, ilk önce bir 3000 Kron veriyorsunuz yani 3000 krona kadar devlet size bir yardım yapmıyor (Sadece bu Tandvårdsstöd bidrag varsa 300 Kron onu çekebilirsiniz), daha sonra diyor ki 3000 ile 15.000 Kron arası (yani 12000 kronluk o kısımda) kısımda diyor ki bunun %50 sini ben veriyorum, yani 12.000 kronun 6000 Kronunu devlet veriyor, geriye 5000 Kron kaldı bu 5000 Kronunda ben yüzde 85’ini veriyorum diyor devlet. Yani siz totalde 20.000 Kronluk bir diş muayenenizde 9.750 Kron para veriyorsunuz, geri kalan 10.250 kronu devlet veriyor.(yani direk 20.000 in %85 i gibi bi hesaplama değil).. Ve bu 1 yıl için geçerli (yani bir muayanede olması gerekmez) yani son 12 ayda yaptığınız tüm diş masraflarının total 20.000 Kron olması durumunda…

Bazen şöyle düşünülebiliyor: ”Ben 20.000 kronluk masraf yaptım devlet bunun yüzde 85’ini mi yardım edecek” hayır öyle hesaplanmıyor..

Örnek-2 : ben diş kontrolüne gittim bana senin tutar masrafın 9000 Kron dedi ama bu tedaviyi bir anda yapamayız bunu yayacağız dedi. Ben ilk muayeneye gittim benden 1700 Kron aldı, ikinci muayene de 1300 Kron tuttu, bunları ben öderim devlet yardımı olmadan.  3. muayenede 2000 Kron masraf yaptım; devlet bu 2.000 kronun %50 sini veriyor ve 1.000 Kronunu siz ödüyorsunuz. Sonra gittim 2000 kron daha masraf yaptım devlet yine %50 sini ödüyor Siz 1000 veriyorsunuz -15.000 i bulana kadar böyle devam edip gidiyor

Örnek-3: Siz Ocak ayında gittiniz 5000 Kronluk masraf yaptınız, 3000 ödüyorsunuz, kalan 2000 kronun 1000 kronunu ödüyorsunuz 1000 de devlet ödüyor, sonra Temmuz’da tekrar gittiniz 7000 masraf çıktı, 7 binin 3500 ünü devlet veriyor.

Karensdag Ersättning

Coronavirüs destekleri kapsamında getirdikleri bir şey, geçen sene vardı sonra ara verdiler bu sene tekrar bu açıldı, bu çalışan kişiler için geçerli bir şey, çalışan kişilerde (bana çok soru geliyor neredeyse her hafta biri soruyor bunu) ”karensdag avdrag” denen şey: normal zamanlarda çalışan bir kişi hasta olduğunda iş veren ilk günün parasını sizden kesiyor, diyelim ki siz pazartesi günü hasta oldunuz cumaya kadar hastasınız, pazartesi gününün parasını kesiyor, salıdan cumaya kadar günlerin parasının yüzde seksenini size yatırıyor (”sjukavdrag” yapıyo). Corona zamanında devlet dedi ki biz işverenlere bu ”karensdag” noktasında Ersättning ’de yardım edeceğiz… bir yıl içinde 12 Karensdag Ersättning hakkınız var.. diyelim ki bir yılda 12 ayri zamanda hasta oldunuz, işveren önce bu paraları sizden kesiyor, Siz Försäkringskassan sitesine gidiyorsunuz,”ansök om karensdag” basıyorsunuz, oradan başvuruyu yapıyorsunuz.

-8 Aralık’ta açıldı bu ama 3 Şubat’ta başvurular başlayacak ve 8 Aralık’tan itibaren geçirdiğiniz hastalıklarda kesilen ilk gün parası için…ve bu hastalığınızın ilk günü için (tüm günler için değil sadece ilk gün için)bu başvuruyu yapabilirsiniz. Bu 810 Kron-vergi dahil-, hesabınıza da 580 Kron gibi bir para geçiyor..

Soru: Extratjänst olarak çalışıyorum Karensdag Ersättning den faydalanabilir miyim?

Cevap: Tabii ki, hasta olduğunuz takdirde ilk günü Försäkringskassan dan başvuru yaparak alabilirsiniz.

Türkçe Müşteri Hizmetleri

Försäkringskassan’ın mükemmel bir hizmeti var: Türkçe hizmet.. Bizim arkadaşların bir kısmı bunu bilmiyor. Türkçe müşteri hizmetleri veren personel bulunduruyor Försäkringskassan.. Bununla ilgili randevu alarak Türkçe hizmet alabilirsiniz..Çok temiz Türkçe konuşan insanlar var, gerçekten iyi Türkçe konuşan insanlar var(ona göre seçiliyor).. bunlar size bütün dosyalarınızla ilgili yardım ediyor. Özellikle yeni gelmiş arkadaşlarda İsveççe ya da İngilizce olmayabiliyor, Türkçe hizmet ben kesinlikle almalarını söylüyorum. Bazen başvurular gecikebiliyor, bazen mektup geliyor mektubu arkadaş unutabiliyor, anlamayabiliyor, Türkçe hizmetlerden randevu alarak sorularınızı sorun, yarım saatlik bir süre veriyorlar, bu yarım saat sürede istediğiniz tüm soruları sorabiliyorsunuz. Hatta şöyle bile olabiliyor; diyelim ki bazen sorduğunuz sorunun cevabını bilmiyorsa diyor ki ben bilmiyorum ama şimdi handläggare’yi arayacağım,eğer handläggare yerindeyse ondan öğreniyor bilgiyi size tercümanlık yaparak size anlatıyor.

Randevu almak için Google’a diyoruz ki ”Türkçe Försäkringskassan”…ilk çıkan linkte ”Dil hizmeti için zaman ayırma” butonuna tıklıyorsunuz, takvim çıkıyor (gri olan saat yazmayan günler şu an full dolu), mesela 3 Şubat’ta boş saat var, on buçuk, buna tıklıyorsunuz, aşağıda bilgilerinizi giriyorsunuz,”randevu al” dediğinizde sisteme kaydediyor,forma girdiğiniz numaradan 3 Şubat saat on buçukta onlar sizi arıyor.

VAB (Vård av barn)

Bu da çalışanları ilgilendiren bir şey, (Etableringsersättning alan ya da arbetssökande olan – iş arayan kişilerin VAB hakkı yok).

***VAB için çocuğunuzun 8 aylıktan daha büyük olması gerekiyor. Bu durumda çocuğunuz nezle de olsa VAB kullanabilirsiniz. (8 ay dan küçükse VAB kullanmanız için çocuğunuzun hastanede yatıyor olması lazım) Mantık şu: çocuk kreşe başlayamayacağı için 8 aya kadar anne veya babadan biri kesinlikle evde olur, devlet bu yüzden buna izin vermiyor. Bu, çocuk sağlık bakımı demek o yüzden çocuğa bakma ihtiyacı bir sağlık sorunundan kaynaklanmış olmalı. Mesela çocuğunuzun ’inskolning’ i var ve kreşe yazdırdınız, kreşe gidişine eşlik ettiğiniz 3 gün bu bir sağlık sorunu değil, (bununla ilgili annelik babalık izni alabilirsiniz ama) VAB alamazsınız. VAB demek;

-çocuğunuz hasta, evde ve kreşe gidemiyor, siz çocuğa bakıyorsunuz,

– veya diyelim ki çocuğunuzun bir hastane randevusu var, ya da ebe randevusu var ya da bir doktor randevusu var bununla ilgili VAB yapabilirsiniz. Ama diyelim ki okul tatil, studiedag, Pazartesi günleri oluyor biliyorsunuz, okul tatil, ben de ’fritids ’e yazdırmadım çocuğu dediniz çocuk evde kaldı VAB yapamazsınız, ancak babalık veya annelik izni yapabilirsiniz,

– Kaç kron yardım: Bu da en başta anlattığım Sjukpenningnivå ’ya göre hesaplanan birşey. Sizin gelirinize göre Sjukpenningnivå ’nuz neyse devlet de size buna göre bir ödeme yapıyor. İş sahibi olmanız lazım, bu durumda diyelim sabah çocuğunuz öksürüyor burnu akıyor, işvereninizi arıyorsunuz,”ben bugün VAB yapıyorum evde kalıyorum” diyorsunuz. Bunun Försäkringskassan sitesinden başvuru için 2 ay bildirim süresi var, 5 Ocak’ta diyelim çocuğunuz hasta oldu 5 Mart’a kadar başvuru yapabiliyorsunuz Försäkringskassan sitesinden.Sitede sizden isteyeceği bilgiler:

-Çocuğunuz kreşe gidiyorsa kreş bilgilerini istiyor, okula gidiyorsa okul bilgisi,

– Eşiniz çalışıyor mu çalışmıyor mu, neden evde kalamıyor onun bilgisi,

-Sizin maaşınız,

-İşverenin isim ve telefon numarası, bunları yanınızda hazır bulundurursanız sizin için kolaylık olur.

EUKort

Bunu arkadaşlar ihmal edebiliyor.. EU-Kort demek: Avrupa Birliği ülkelerine yapacağınız yurtdışı seyahatlerde sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı. Avrupa Birliği kendi içinde diyor ki bizim vatandaşlarımız bu ülkeleri gezdiğinde bir sağlık sıkıntısı olduğunda -mesela Almanya’ya gittiniz aynı şekilde bir Alman vatandaşın sigortalanması gibi- biz bunları sigortalıyoruz diyor. Ama siz yanınızda EU Kort’unuzu götürmezseniz Almanya’da herhangi bir sağlık hizmetinden faydalanamazsınız, Diyelim Almanya’ya gittiniz, dişiniz ağrıyor, dişçiye gidersiniz onlar size yardımcı olamaz. Bu yüzden EU Kort başvurunuzu yapın, yaklaşık bir ay içinde adresinize geliyor. Bu da ”EU Kort Ansökande” diye geçiyor bunun başvurusunu da yapmanızı faydalı buluyorum.

Graviditetspenning

Risk grubu mesleklerde çalışanlar için ekstra hamilelik izni: Diyelim ki bir ablamız var, hamile ve kendisi ’undersköterska’olarak çalışıyor, yani ne yapıyor hastaların bakımını yaparken hastayı kaldırıp taşıması gerekiyor, ya da diyelim ki ablamız depoda çalışıyor koli kaldırıp indiriyor, bu tip işlerde risk olduğu için hamileliğin 60 gün öncesinden işverene bildiriliyor, yani bir bakıma diyorsun ki ben bu halimle bu işte çalışamam onun için benim izin almam gerekiyor, işveren de bu izni veriyor kanuni yükümlülük olduğu için, böylece annelik izninden gitmeyecek şekilde, devlet size Graviditetspenning veriyor. Bunda da gelirinizin yüzde seksenini yine size 2 ay boyunca doğumdan önce ödeme yapıyor. Bu, dediğim gibi risk grubunda olmanız gerekiyor, diyelim ağır bir işte çalışıyorsunuz, yaptığınız iş hamilelik için tehlikeli, ebenin de sizin için bununla ilgili raporu var, bunu işvereninize sunup normal -hastalik ya da annelik izninden ayrı-Graviditetspenning yardım alabiliyorsunuz.

Soru: Försäkringskassansitesinden bu bilgileri nasıl öğrenebilirim?

Cevap: Siteyi açtığımızda üstteki arama kısmından merak ettiğimiz konuyu aratıyoruz, mesela Föräldrapenning arattım, burada bununla ilgili aslinda tüm bilgiler çıkıyor, yani ben bu yardımı alabilir miyim, kaç gün alabilirim,şu durumda şu kadar bu durumda bu kadar alırsınız, cevaplar gayet detaylı, mesela annelik izni anneanneye babaanneye devredilebiliyor, bunları burada bulabilirsiniz.

Soru: Försäkringskassan dan alınabilecek tüm yardımlar nelerdir?

Cevap:Sitede sağ üst menüden giriyorsunuz burada ”Alla Ersättningar” var, burada tüm ürün listesi var,en başta SIG – Sjukpenningnivå hesaplam butonunu da buraya ayrıca koymuşlar, sonra mesela burda gördüğüm;

-Tio Dagar,

– Çocuk evlat edindiniz: Adoptionsbidrag,

– Aktivitetsersättning aliyorsunuz Arbetsförmedlingen e yazılısınız, nasıl alacaksınız,

– Tandvårdsbädrag,

– Yetişkin engelli var evde ona bakıyorsunuz bununla ilgili yardım ”Assistansersätning För Vuxna” da anlatıyor,

– bir yakınınız öldü nasıl cenaze yardımı alabilirim ”Begravningsbidrag” da var,

Soru: Yanlış ödeme yapmışlar geri ödeme istiyorlar, burada onların hatası yok mu? Çünkü benim bilgim yoktu .. Buna itiraz etmeyi düşünüyorum?

Cevap: İtiraz edebilirsiniz, onlar da muhtemelen karşı savunma yapacaktır; daha önce yanlış yardım ilk yattığında itiraz etmeniz gerektiği şeklinde..Bir de çalışmadığınız ya da Etablering dönemine denk gelen şeyler olacaktır.. Ama yine de itiraz edin, itiraz etmemeniz yanlış olur. Sonuç elde edemeyebilirsiniz tabii ki bu ihtimal de var..

Yine de geri ödemeniz gerekirse de bu parayı bölebiliyorsunuz, bu da çok güzel, mesela diyelim 6000 Kronluk bir borç çıktı, diyebiliyorsunuz ki ”ben bunları ’Barnbidrag ’ımla ödemek istiyorum ve bunu 12 ye bölmek istiyorum”. O zaman her ay 500 kron ödeme ’Barnbidrag ’ınızdan otomatik olarak çekiyorlar, bunu o şekilde ödeyebiliyorsunuz.

Soru: Ocak ayında doğum yapacağım bebeğime sisteme nasıl kayıt ettirebilirim nerelere başvuru yapmalıyım?

Cevap: O otomatik kayıtlı, eğer oturumunuz varsa zaten Ebe onu direkt Försäkringskassan a bildiriyor, şuan Försäkringskassan sitesine girdiğinizde bebek görünüyordur büyük ihtimalle, görünmüyorsa ebe’ye -Barnmorska’ya- söyleyin Försäkringskassan a bildirsin.

Soru: Eşim sadece 3 ay çalıştı, a-kassa sı yatıyor, ama sadece 3 ay çalıştığı için, herhangi bir ödeme almadığı için Arbetsförmedlingen hiç ilgilenmiyor eşim ile, ne yapmamız lazım eşimin hiçbir hakkı yok mu?

Cevap: Minimum 6 aylık sözleşmeniz ve 6 ay çalışmış olmanız lazım ’Alfakassa’ için, ’a-kassa’ için de minimum de 1 yıllık sözleşmeniz, maaş almanız ve a-kassa’ya yatırıyor olmanız lazım.

(bu kısa dönem sözleşmelerde, diyelim ki çalışıyorsunuz, çocuğunuz hasta, ama sizin sözleşmeniz 6 aylık, devlet size VAB hakkı vermiyor). ”anställning” tabirinden ”çalışıyor” tabirinden minimum 1 yıllık bir anställning den bahsetmeyi anlamamız lazım. Kısa dönem anställning ler, yani 3 aylık, 6 aylık anställning ler, tam bir iş anlaşması saymamak gerekiyor. (bunlar Föräldrapenning, Sjukpenning hesaplamasına girmiyor, VAB verilmiyor) sürekli olarak bir yıl çalışıyor olmak lazım bu hakları elde edebilmek için.

Soru: Etablering alan bir bayan doğum yaptığında buradan gelen para kesilecek mi? tekrar sosyale mi bağlanacak? yoksa annelik izni parası bu miktarı karşılar ve sosyale dönmesine gerek kalmaz mı? annelik izni parası ne kadar?

Cevap: Etablering den gelen para 6300 – 6700 Kron gibi bir şey eğer çocuğunuz yoksa.. Çocuğunuz doğduğunda annelik iznine ayrılıyorsunuz, Etablering programınız duruyor, annelik iznine başlıyorsunuz, annelik izni de 30 gün için 7500 -vergi dahil- yani elinize 5800 – 6300 arası bir para geçiyor, ortalama Etablering kadar bir para alıyorsunuz, çok sosyallik bir durum olacağını düşünmüyorum çünkü Barnbidrag da gelmeye başlayacak Bostadsbidrag a da başvurabilirsiniz -ilk çocuğunuzsa özellikle- ekstra yardımlar geleceği için sosyal ihtiyaç duymazsınız.

Soru: Evli ve çocuksuz çiftler için herhangi bir destek yok mu?

Cevap: Maalesef yok. Bostadsbidrag a da başvuramıyor çünkü 29 yaşından küçük olsalar bile evliler yani yalnız yaşamıyorlar.

Soru: Diş doktorları yardımları otomatik hesaplayıp söylüyorlar değil mi?

Cevap: Evet çoğunlukla öyle, ama siz yine de hatırlatın bazı küçük kliniklerde polikliniklerinde bu sistem olmayabiliyor hatırlatmanızı tavsiye ederim

Soru: Bostadsbidragda gelir sınırı var mı?

Cevap: Orada kasıt bankadaki nakit paranız, değerli kağıtlar, bir kira geliriniz eviniz arsanız varsa bunlar. Tabii bankadaki paranız sabitse onu bildirin, sürekli değişiyorsa bir süre sonra bitmiş olacaksa bildirmenize gerek yok. Paranızı kullanıyorsanız o zaman bu bir birikim değildir, ama birikimse bildirin.

Soru: Uzun süreli hastalıklarda anne babaya yardım veriliyormuş diye duyduk başvurduk 3 ayı geçti henüz sonuçlanmadı ne yapabiliriz

Cevap: Doktor bununla ilgili Försäkringskassan a rapor yazmak zorunda Doktor rapor yazmadıysa hiçbir şekilde para alamazlar hastalık parası alamazlar, çalışıp çalışmama da  önemli, tabii çalışmıyorlarsa başvurusu ayrı çalışıyorlarsa ayrı oluyor. Doktorun Försäkringskassan a ’sjukskriven’yazması gerekiyor, doktor yazmadıysa başvuru uzar, burada irtibata geçtikleri kişi aslında doktor, doktor yazdıktan sonra hızlı bir şekilde sonuçlanır.

Soru: Mama Ledig almak istemiyorum Etablering e devam etmek istiyorum, böyle bir şansımız var mı?

Cevap: Bu tamamen Arbetsförmedlingen deki handläggarenizle alakalı, bir tane arkadaş yaptı bunu, distanstı eğitimler, Etablering e geri döndü ama handläggare nin buna onay vermesi gerekiyor. Sonuçta siz bir çocukla evde oluyorsunuz, iş arayamazsınız bu durumda, bulsanız çalışamazsınız. Normalde 1 yaşına gelene kadar, förskola çıkana kadar, kreş çıkana kadar Mammaledig olmak zorundayız -baba evde değilse babalık izni yapmıyorsa-. Arbetsförmedlingen deki handläggare nin insiyatifi diyelim.

Soru: Çocuk doğmadan önce Bostadsbidrag başvuru yapılabilir mi?

Cevap: Yapılabilir -eğer Försäkringskassan sitesinde o ”beräkning datum”varsa-

Soru: Yeni çocuğumuz olacak, diğer 3 yaşındaki kızımı iki ay anaokuluna göndermezsem herhangi bir kesinti olur mu?

Cevap: Hayır olmaz, anne zaten ’ledig’ olacak,o çocuğa da bakabilir.

Soru: Yeni oturum almış birinin hangi yardımlara başvurması gerekiyor 2 çocuklu bir aile olarak?

Cevap: İlk önce ”Försäkringskassan Tillhörighet” dediğimiz Försäkringskassan ın kendisine başvuru yapmanız gerekiyor-bunu gittiğiniz kommun direkt yaptırıyor size- bunu yaparken çocuğunuz varsa; Bostadsbidrag, Barnbidrag, EU Kort, bu 3 başvuruyu yapabilirsiniz, ama Bostadsbidrag için bir kira sözleşmeniz olması gerekiyor, bu yoksa onu bekletmeniz lazım. Biz bunu yaşadık, sadece Försäkringskassan kayıt başvurusu olarak alınmış, o dönem bilmiyoruz, hiçbir yardım talep etmemiş gözüktüğümüz içinde reddedilmiş, biz 3 ay sonra tekrar baştan başvuru yaptık. O yüzden en azından EU-Kort başvurusu yapılması gerekiyor.

Soru: Mamma Ledig için başvuru yapılması gerekiyor mu yoksa doğumdan sonra otomatik mi bağlanıyor?

Cevap: Yok bu tamamen sizin sorumluluğunuzda, sizin başvurmanız gerekiyor.

Soru: Oturum aldıktan sonra aile birleşimine başvururken Türkiye’deki çocuğumuz için yardıma başvurabilir miyiz?

Cevap: Yapamazsınız çünkü o çocuk henüz burada sigorta sisteminde kaydı yok, maalesef onu yapamıyorsunuz.